Geweldloze Communicatie

Wie communiceert er met geweld - Ik?! Dat triggert. Ook ik communiceer te vaak (onbewust) op een manier die weerstand bij de ander oproept.

 

Het is 2020, als ik me verdiep in Geweldloze Communicatie. Ik volg een serie workshops bij @Monie Doodeman - Communiceren vanuit je hart. Ik heb hier veel te leren - dus duik er anno 2025 met graagte weer in.

 

Geweld-loos wil zeggen in verbinding. Je kunt dus ook (en beter) spreken van verbindende communicatie. De basis is contact. Je nodigt de ander uit te luisteren en jou serieus te nemen. Wat is voor jou belangrijk, en wat is voor die ander belangrijk. Zonder dat de ander zich aangevallen voelt. Het gaat om - welke behoeftes worden er vervuld. In plaats van escalatie ontstaat er dan ruimte voor samenwerking.

Achter alles wat iemand doet zit een behoefte, waar komt het vandaan.

Aannames van Geweldloze Communicatie

  1. alle mensen delen dezelfde behoeften. We kiezen (soms onverenigbare) strategieën om ze te vervullen.
  2. alles wat we (niet) doen en zeggen, doen we om behoeftes te vervullen. Soms tragisch ineffectief.
  3. vaak is "de buitenwereld" een stimulus voor onze emoties, maar nooit de oorzaak. Emoties komen van binnenuit, en vinden hun oorzaak in onze behoeften. Nooit "in de ander".
  4. Alle mensen hebben een natuurlijke neiging tot compassie.
  5. eén van onze meest basale behoeften is om bij te dragen aan het vervullen van (andermans) behoeften
  6. onze meeste behoeften worden vervuld in relatie met anderen.
    Q Het Afrikaanse Ubuntu - grofweg vertaald als "Ik ben wie ik ben, omdat wij zijn wie we zijn.






  7. ongeacht de omstandigheden, we hebben altijd een keuze hoe daarmee om te gaan
  8. de kunst van vrede begint bij jezelf
  9. er zijn voldoende bronnen in de wereld om de behoeften van alle voelende wezens te vervullen
  10. mensen ontwikkelen, veranderen. Leven is verandering.
figuur Ubuntu uitgelegd

Wat ik (vooral) heb geleerd:

  • het belang van gevoelens - en welke dat kunnen zijn. Die te uiten, daar woorden aan te geven.
  • dat die behoeftes universeel zijn, die hebben we allemaal
  • "geweldloos communiceren" gaat vooral over jezelf. Die ander ga jij niet veranderen
  • de "wet van Sinterklaas": ben je niet duidelijk in wat je vraagt, dan weet je nooit wat je krijgt
  • voorbeelden uit mijn dagelijks leven, ook eenvoudige. Zoals het verschillend inruimen van de vaatwasser.
    En ook dat blijft nog steeds moeilijk om "van af te blijven"
  • deze workshops maken me bewust onbekwaam.
Tegelwijsheid De Wet van Sibnterklaas

Communiceren uit verbinding

Communiceren uit verbinding - wordt gekenmerkt door 6V's:

  1. communiceren met Verwijten. "Kan je me dan niet 1x helpen". Je stelt je boven de ander.
  2. Veroordelen: kwetsend, respectloos, voorbarig conclusies trekkend. "Ze is lui". Blijf bij de feiten. Je hebt (altijd) een oordeel. Luister naar je oordeel, maar communiceer dat niet. Je oordeel is een richtingaanwijzer - naar een behoefte. Luister ernaar, maar communiceer het oordeel niet. 
  3. Verlangens uiten - in de vorm van eisen. "Een kopje thee zou wel lekker zijn, nú". De andere kan alleen Ja of Neen zeggen.
  4. het ontkennen van Verantwoordelijkheid, die buiten jezelf leggen. "Ik moet nog BTW-aangifte doen". Neen, ik zorg dat ik het op tijd doe. Dat is een keuze. Je hebt altijd een keuze.
  5. Verdienen - je denkt in termen van beloning en straf. "Als ik dat of dat gedaan heb, dan mag ik .." Beter is het de motivatie uit jezelf te halen. En
  6. Vergelijken: "was ik maar zoals .. ". Je komt dan al gauw in termen van goed en slecht.

De ander is nooit verantwoordelijk voor jou gevoel

Verbindend communiceren

Het model van Verbindend Communiceren bestaat uit 4 elementen die ondersteunen om verbinding te maken/ te behouden.

Niet noodzakelijkerwijs in de volgende volgorde:

  1. Waarneming - benoem wat je ziet/ hoort, bijv. Ik schiet uit mijn slof
  2. Gevoel te benoemen - niet "het irriteert me" - maar "ik voel me niet serieus genomen"
  3. Behoefte formuleren - ik heb behoefte aan ontspanning
  4. Verzoek - bijv. wil jij thee inschenken


Dit is het basismodel van Geweldloze communicatie.

ad 1.  Het begint met Waarnemen zonder te oordelen. In plaats van "jij bent onbetrouwbaar" zeg je bijvoorbeeld "je was er niet op de afgesproken tijd". Dat is een feit, geen verwijt.

Ad 2.  Vervolgens geef je woorden aan je gevoelens. Bijvoorbeeld "Ik voelde me teleurgesteld". Je gevoelens zijn signalen van wat je nodig hebt.

Ad 3.  In de derde stap benoem je je behoefte. Bijvoorbeeld "Ik heb behoefte aan betrouwbaarheid en duidelijkheid".

Ad 4.  Pas daarna doe je een verzoek, geen eis: "Zou je het voortaan kunnen laten weten als je wat later komt".

 

In een werkcontext voorkomt verbindend communiceren defensieve reacties. Stel - een collega levert werk te laat af. Door bovengenoemde 4 stappen te volgen blijf je uit de verwijtmodus en maak je wel duidelijk wat je nodig hebt voor een goede samenwerking.


Hoe verschillend we ook zijn, we hebben allemaal dezelfde behoeften. Wat verschilt is de manier waarop we proberen die behoeften te vervullen.

Marshall B. Rosenberg

model van geweldloze communicatie

De basis van Geweldloos Communicerend is - dat je altijd een keuze hebt - om alle partijen te horen. En dit terug te brengen naar gevoelens en behoeften. Voor wie of wat kan jij het verschil maken door in een behoefte te voorzien. En voorkom je eigen "Jakhals neigingen".


Op zich is het een eenvoudig model: Waarneming => Gevoel => Behoefte => Verzoek. (Maar) Het is wel doén, doen, doen. Wees niet bang om "op je bek te gaan". Oefenen is kwetsbaar zijn. Jezelf los maken van de eigen overtuigingen, verwachtingen, onzekerheden en gevoeligheden, - -. Gelukkig hoeft het niet, en zeker niet in 1 keer, perfect te zijn  :-)

 

In de praktijk blijkt het verhipte moeilijk. Ik merk (en dat is winst) dat ik meermaals nog "uit mijn slof schiet". Bijvoorbeeld bij

  • kinderen - die op straat een glas kapot gooien. Ik spreek ze daarop aan, met als reactie "zo zijn wij nou eenmaal" - en gooien vervolgens weer glas op het fietspad. Dat ontlokt mij "jullie zijn een stelletje kutkinderen". Dat doe ik niet snel, daar ben ik me bewust van.
  • een sportvisser die mij aanspreekt op mijn loslopende hond. Hij komt dreigend voor mij staan "ik zal je hond in het water gooien". Die hond wil niets liever, maar ik "kook", ben boos. Ik krijg het niet voor elkaar een opening te creëren.

De Giraffe en de Jakhals

Er zijn (de) 2 symbolen van Geweldloze Communicatie:

  • de Giraffe, met
    • een groot hart,
    • overzicht
    • stekel-verterend speeksel (voor accacia bladeren)
    • niet snel, en
    • kwetsbaar, bijvoorbeeld tijdens drinken


  • de Jakhals:
    • reageert snel,
    • leeft in een roedel met medestanders,
    • heeft een klein hartje, het komt er wel eens rottig uit

 

Giraffe:

  • Waarneming   
  • Gevoel   
  • Behoefte
    (opties voor behoefte)
  • Verzoek of actie 

Jakhals

  • waarnemen met oordelen                                       
  • gevoelens vermengen met gedachten, aannames
  • hanteert strategie, een idee voor een oplossing
  • er is maar 1 optie
  •  vemengt verzoek met eis: "jij moet', "als je niet dan"

Hoe je het ziet - bepaalt hoe je reageert

over Giraffe en Jakhals bij Verbindend Communiceren

We zitten in een `jakhals-omgeving. De Jakhals is er (gewoon) - fight or flight. 

Het model: Verbindende Communicatie

het model Verbindende Communicatie

Bron: Monie Dooodeman, Communiceren vanuit je hart

Waarneming

Er zijn bij/ voor de ander. Vol-ledig aanwezig zijn. Leeg -luisteren. Met mededogen, empatisch luisteren - gaat ervan uit dat je wilt verbinden met jezelf en met de ander. 
Ruimte geven -welk gevoel, behoefte, - - is er bij de ander, en dat teruggeven.

Luisteren - met je hart, niet met je hoofd.

Inleven/ afstemmen - waar gaat het die ander om. Wees je bewust van de Jakhalzen - die er in jou leven. 

Niet zozeer door open vragen te stellen, als wel Maar door gevoelens en behoeften samen te vatten/ en terug te geven. In de tegenwoordige tijd. Wees daarin niet te voorzichtig/ hou niet te veel rekening met die ander.

Empathie = samen surfen op dezelfde golf. Zodra je je aandacht verslapt - val je er af.
Volg de ander in waar die naar toe gaat.

Maak "rapport" - pas je aan - aan de energie van die ander. Spiegel zijn of haar houding en beweging. Laat de ander vertellen, vraag en raad naar de gevoelens en behoeften die daarachter kunnen zitten. Wacht even, weest stil. Geef erkenning met de woorden "mmm" en/ of met je blik. Maak je zelf leeg - Wees je bewust "dit gaat niet over mij". Wees je bewust van je Jakhalzen. Geeft terug wat je hebt gehoord. Doe dit in exact dezelfde bewoordingen.

Gevoel benoemen

De basis gevoelens zijn:

  • Bang (zenuwachtig, ongerust, alert, - -)
  • Bedroefd (somber, verdrietig, ongelukkig, - -)
  • Boos (woedend, geprikkeld, - -)
  • Blij (gelukkig, tevreden, ontspannen, -)

Bij eenzelfde situatie - heeft ieder een ander gevoel

overzicht Feelings

Boosheid

Boosheid is vaak oordelen. Je schiet in emotie, dan is het - fight (or fligth). Ervaar je boosheid: word nieuwgierig. Naar wat is behoefte van die ander.

Get furious  => get curious!

Vaak word je boos vanuit normatief denken - dat het anders had gemoeten. Oordelende gedachten (het hoort zo, het moet zo). Maak contact met jouw niet vervulde behoeften onder die boosheid. Wees je bewust van je gedachten die oordelen - en onderzoek deze. Uit je gevoelens en onvervulde behoeften, zonder verwijten naar die ander. Praat vanuit verlangen. En nooit "ik heb behoefte dat jij - -".

 

Bijvoorbeeld: ik ben boos omdat Kees zo hard tegen me spreekt. "Ik ben niet doof of zo"!  Daar zit een behoefte onder van word ik gezien, gelijkwaardigheid.

Geweldloos communiceren is als een nieuwe taal leren .. 

verzameling van gevoelens

Behoeften

Onderzoek jouw behoefte en communiceer daarover. Om bij een behoefte te komen vraag “wat geeft me dat".


Behoeften zijn universeel. Zoals - de behoefte om gezien/ gewaardeerd te worden. En de behoefte aan beweging, actie -  iets te gaan doen. Zie de " schoonheid van behoeften". Bijvoorbeeld - wat betekent erkenning voor jou, zingeving, authenticiteit, eerlijkheid, gezien en gehoord worden, rouw, - -

Een behoefte is geen strategie. Bijvoorbeeld "Ik heb nodig dat je luistert" - is "ik heb behoefte om gezien te worden".

overzicht Behoeften

Verzoek doen

Vanuit jouw behoefte een verzoek doen: 

 

  • Verbindend - reflectie
    • wat heb je mij horen zeggen
    • wat is belangrijk voor mij
    • - -

  • Verbindend naar de ander
    • hoe is dit voor jou
    • wat gebeurt er bij je
    • kun je je hier iets bij voorstellen
    • - -

  • Actie verzoek
    • altijd een vraag
    • positief geformuleerd
    • specifiek en meetbaar
    • ja en nee is allebei OK

Samengevat

overzicht geweldloze communicatie

WAT KAN IK VOOR JOU BETEKENEN


Ik help (afdelings) managers en teams in productie, logististiek, dienstverlening of non-profit.

Met het realiseren van Zelforganisatie.

Met als resultaat: meer betrokkenheid, lager verzuim, verantwoordelijkheid en een beter resultaat.